Senologia, czyli nauka o piersiach

Tytuł chwytliwy, temat poważny, jedno jest pewne - piersi to rzeczywiście niezwykły narząd i jak możemy przeczytać w pierwszym akapicie opisu audycji: "to jedyny narząd, który w życiu pozapłodowym nie tylko zwiększa swoją objętość, ale i zmienia swoje funkcje (...), jest zdolny do produkowania mleka, podlega takim przemianom, jak żaden inny".

Zachęcamy serdecznie do wysłuchania audycji "Wieczór Odkrywców", w której gościem red. Krzysztofa Michalskiego był prof. Tadeusz Pieńkowski, szef Kliniki Onkologii Europejskiego Centrum Zdrowia w Otwocku.

Prof. Pieńkowski, który został niedawno wybrany na prezydenta Międzynarodowego Towarzystwa Senologicznego, opowiadał słuchaczom o biologii, zapobieganiu chorobom piersi, o nowych metodach diagnostyki i leczenia chorób piersi oraz o standardach i dostępności do tych nowych metod w Polsce.

Wieczór Odkrywców - Piersi to wyjątkowy narząd człowieka

 Źródło: poradnikzdrowie.pl

Polecamy!

Źródło: Jedynka Polskie Radio

Czy futurolog to autorytet?

Do napisania poniższego posta zainspirował mnie wywiad z Michio Kaku, amerykańskim fizykiem i futurologiem, przeprowadzony dla "Der Spiegel" (polski przedruk: Forum nr 40, 1-7.10.2012, str. 4-7). Poniżej przedstawiam fragment co najmniej kontrowersyjny: "Ale już same toalety! Będą miały większe możliwości analityczne niż współczesne kliniki! (...) Na pewno toaleta zaopatrzona będzie przynajmniej w chip DNA. Codziennie analizować będzie obecność białka i enzymów i ostrzeże pana, jeśli stwierdzi, że w pańskim organizmie znajdują się komórki rakowe".

Źródło: columbia.edu

O ile nie mam zastrzeżeń odnośnie tego, że chip będzie w stanie (jakkolwiek by nie był skonstruowany) wykrywać białka i antygeny typowe dla komórek nowotworowych, wydalane z naszego organizmu, to jednak ich obecność wcale nie musiałaby świadczyć o procesie nowotworowym. Czemu? Otóż dzięki teorii (popartej licznymi dowodami) nadzoru immunologicznego, opracowanej przez F. Burneta i L. Thomasa w 1957 roku. Okazuje się, że w każdym organizmie cały czas powstają komórki nowotworowe, jednak są one niszczone przez wyspecjalizowane mechanizmy układu odpornościowego. Oczywiście to wszystko prowadzi, w dalszej perspektywie, do selekcji komórek nowotworowych, które potrafią uciec spod nadzoru i wtedy dochodzi do rozwoju nowotworu (tak zmodyfikowana teoria określana jest mianem "immunoediting").

Polskie kieszonkowe EKG!

Tradycyjnie (choć po dłuższej przerwie) zachęcamy do wysłuchania audycji "Wieczór Odkrywców" - tym razem gościem red. Krzysztofa Michalskiego był dr Marek Dziubiński, laureat programu INNOWATOR Fundacji na rzecz Nauki Polskiej.

Dr Dziubiński jest twórcą kieszonkowego EKG - wynalazku, który zaczyna podbijać amerykański rynek! Pocket ECG daje lekarzowi szansę bieżącego nadzoru zaburzeń pracy serca pacjenta w czasie jego pobytu w domu i umożliwia wykrywanie zmian występujących np. raz na kilka dni lub tygodni oraz rejestrowanie zmian elektrycznej aktywności serca w reakcji na zmianę leków lub sposobu ich dawkowania.

Wieczór Odkrywców - Kieszonkowe EKG z Polski podbija USA 

 Źródło: medical-diagnosis.co.uk

Źródło: Jedynka Polskie Radio

Witamy po wakacjach!

Witamy z powrotem po dłuższej przerwie wakacyjnej :) bardzo dziękujemy wszystkim za czytaniem naszego bloga pomimo braku aktualności. Powoli ruszamy z nowymi tekstami, w ramach bardziej rozrywkowego materiału prezentujemy poniżej film przedstawiający robota (wytworzonego przez Boston Dynamics, a badania były sponsorowane przez DARPA, jakżeby inaczej), który pobił rekord prędkości Usaina Bolta (jego maksimum to 44,7 km/h w 2009, a robot osiąga 45,5 km/h!!). Co prawda robot konstrukcją naśladuje geparda (tak jak i jego ruchy - przy mniejszej prędkości są to małe skoki, a przy większej dochodzi zgięcie kręgosłupa i wydłużenie skoków), więc oryginałowi jeszcze do pięt nie sięga, ale jego bieg robi wrażenie - oceńcie sami:

Bozon Higgsa a polscy naukowcy

Po dłuższej nieobecności na blogu spowodowanej gorącym okresem w naszym życiu zawodowym wracamy (fanfary) z zaproszeniem do wysłuchania audycji "Wieczór Odkrywców", w której gośćmi red. Krzysztofa Michalskiego byli: prof. Grzegorz Wrochna i prof. Leszek Roszkowski, obaj z Narodowego Centrum Badań Jądrowych. Jak pewnie świetnie wiecie na początku lipca CERN ogłosił wyniki badań dotyczących bozonu Higgsa. Eksperymenty w detektorach CMS i ATLAS działających przy LHC (Large Hadron Collider, czyli Wielkim Zderzaczu Hadronów), zaobserwowały nową cząstkę, posiadającą cechy poszukiwanego od kilkudziesięciu lat bozonu Higgsa, który jest ostatnim elementem Modelu Standardowego. Goście audycji opowiadali słuchaczom o próbach opisu wszechświata, o bozonie Higgsa, o Modelu Standardowym, o udziale polskich fizyków w poszukiwaniu boskiej cząstki i o konsekwencji tego odkrycia.

Lądowanie na Księżycu to przy tym drobiazg!

Polecamy!

Źródło: wikipedia.org

 

Bogata flora jelitowa zwiększa poziom szczęścia!

Zespół naukowców z Uniwersytetu w Cork (Irlandia) doszedł do powyższego wniosku, badając myszy pozbawione flory jelitowej w okresie dojrzewania. Okazuje się, że takie "sterylne" zwierzęta miały zmniejszone stężenie serotoniny (a więc i zredukowaną aktywność układu serotoninergicznego) w mózgu. Serotonina natomiast nazywana jest kolokwialnie "hormonem szczęścia", w związku z tym, że neurony posiadające dużo receptorów dla serotoniny znajdują się w ośrodku nagrody w mózgu.

Szczęśliwa myszka. Źródło: 1funny.com

Polacy w Dolinie Krzemowej

Jak co tydzień, zapraszamy do wysłuchania audycji "Wieczór Odkrywców", w której red. Krzysztof Michalski rozmawiał z prof. Piotrem Moncarzem z Uniwersytetu Stanforda, który w słynnej Dolinie Krzemowej stworzył Polsko - Amerykański Hub Innowacyjności. Hub ma m.in. promować wynalazki polskich naukowców i ułatwić im zdobycie amerykańskich funduszy na przeprowadzenie badań naukowych. Drugim z gości red. Michalskiego był dr Michał Bieniek z Wrocławskiego Parku Technologicznego - dr Bieniek jest twórcą firmy Apeiron Synthesis i autorem technologii wytwarzania katalizatorów, która według ekspertów ma szansę zawojować Świat.

Wieczór Odkrywców - Na podbój Doliny Krzemowej 

Źródło: forbes.pl

Źródło: Jedynka Polskie Radio
 

Jak odwrócić paraliż?

Źródło: nationalgeographic.com

Wyniki badania przeprowadzonego na szczurach, wskazują jednoznacznie - będzie (jest) to możliwe! Naukowcy z Uniwersytetu w Zurychu leczyli szczury z uszkodzonym rdzeniem kręgowym za pomocą kombinacji specjalnych ćwiczeń fizycznych na bieżni, z użyciem specjalnych "szelek", stymulacji elektrycznej rdzenia, podawania substancji sprzyjających regeneracji nerwów i... czekolady. Po kilku tygodniach szczury w dużej mierze odzyskały sprawność w tylnych (odpowiadających w tym układzie eksperymentalnym dolnym) kończynach, ponadto udowodniono prawie całkowite odnowienie włókien nerwowych i odtworzenie połączeń pomiędzy komórkami nerwowymi mózgu i obwodowymi komórkami ruchowymi. Na poniższym filmie zaprezentowano efekt terapii (opatrzony komentarzem) :

Nowy typ antykoncepcji dla mężczyzn?

Stworzenie nowego typu antykoncepcji dla mężczyzn może być kwestią krótkiego czasu, w świetle najnowszych doniesień z portalu Science Daily - otóż naukowcom z Uniwersytetu w Edynburgu udało się odkryć gen kluczowy dla rozwoju plemników...

Źródło: portalwiedzy.onet.pl

Inne spojrzenie na kryzys grecki

Nie trzeba być ekonomistą, żeby móc zrozumieć, co się dzieje obecnie ze strefą Euro. Niedawno na portalu New Scientist opublikowano bardzo ciekawy felieton, opisujący spojrzenie biologów, badających ekosystemy. Ważna uwaga na początek - nie przedstawiam tu swojego punktu widzenia na sprawę, ani nie stawiam się w pozycji eurosceptyka, ani euroentuzjasty, nie odnoszę się też do własnych poglądów odnośnie wspólnej waluty ani tym bardziej wejścia Polski do strefy Euro.

Źródło: newscientist.com

Fascynujący świat mrówek

W trakcie 16. Pikniku Naukowego Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik, który odbył się w zeszły weekend w Warszawie, można było m.in. podziwiać świat mrówek oraz dowiedzieć się trochę więcej o tych pracowitych stworzeniach od naukowców z Instytutu Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenckiego PAN. A my zapraszamy Was do wysłuchania audycji "Wieczór Odkrywców", w której gościem red. Krzysztofa Michalskiego była prof. Ewa Godzińska z Instytutu Biologii Doświadczalnej PAN - opowiadała o tym, jak funkcjonuje mrówcza społeczność i jaką rolę odgrywają mrówki w przyrodzie.

Wieczór Odkrywców - Mrówki to fascynujący obiekt badań 

Źródło: wymarzonyogrod.pl

Źródło: Jedynka Polskie Radio

Mikro - łódź podwodna - to możliwe!

Nanoinżynierom (tak, to już nowa specjalizacja) z Uniwersytetu Kalifornijskiego udało się stworzyć łódź podwodną, widzialną jedynie pod mikroskopem, z własnym, chemicznym napędem. Jest ona w stanie zbierać krople oleju - zarówno oliwy, jak i oleju napędowego - w środowisku wodnym, dzięki warstwie tiolowej (związki organiczne podobne do alkoholi, różniące się tym, że zamiast grupy hydroksylowej -OH mają grupę tiolową -SH). Jest to kolejny innowacyjny pomysł na radzenie sobie z wyciekami paliwa z tankowców podczas katastrof (o poprzednim pisaliśmy już wcześniej w artykule o magnetycznym mydle).

Na razie łódź podwodna jest napędzana dzięki reakcji chemicznej, ale naukowcy już myślą o tym, jak stworzyć napęd działający w środowisku, w którym stosowane będą urządzenia, lub sterowany polem elektromagnetycznym. Być może w przyszłości nie będzie już problemów z pozbywaniem się plam ropy z powierzchni mórz, takich jakich doświadczono podczas eksplozji platformy wiertniczej Deepwater Horizon (żeby w pełni ujrzeć skalę zniszczeń polecam fotoreportaż, robi wrażenie; przykładowe zdjęcie poniżej).

Źródło: 990px.pl

Źródło: New Scientist

Synestezja powodem, dla którego "uzdrowiciele" widzą aurę?

Kilka miesięcy temu pisaliśmy o synestetach: Synesteci - dziwacy czy kolejny etap ewolucji?. Dla przypomnienia - synestezja to zdolność do słyszenia kolorów, smakowania słów, wyszukanej wizualizacji liczb, czyli jednym słowem, do postrzegania danego zjawiska więcej niż jednym zmysłem. Kilka dni temu na naszym ulubionym portalu Science Daily pojawiło się doniesienie, że hiszpańscy naukowcy z Wydziału Psychologii Eksperymentalnej na Uniwersytecie w Grenadzie, powiązali synestezję (a w szczególności emocjonalną synestezję) ze zjawiskiem widzenia aury u ludzi. Jest to pierwszy przypadek próby naukowego wyjaśnienia tego ezoterycznego zjawiska, które dla wielu ludzi jest zagadką (i raczej większości z nas nie było dane zobaczenie tej spowijającej ludzkie ciało, świetlistej otoczki... choć znam takich, którzy upierali się, że to widzą, ale miało to miejsce w trakcie hucznej imprezy, więc uważam, że się nie liczy).

Źródło: sciencedaily.com (Nikki Zalewski/Fotolia)

O grafenie w radiowej Jedynce

Na pewno wszyscy, którzy choć trochę interesują się nauką, słyszeli o grafenie, który nazywany jest cudownym materiałem przyszłości - jest to niezwykle lekka i elastyczna warstwa węgla, mocniejsza niż stal, a przewodząca lepiej niż krzem. Najlepszy, wysokiej jakości grafen potrafią wytwarzać... polscy naukowcy z Instytutu Technologii Materiałów Elektronicznych w Warszawie (opracowali nowatorską metodę wytwarzania grafenu do celów przemysłowych).

Jeżeli chcecie się dowiedzieć więcej o grafenie, to zapraszamy do wysłuchania audycji "Wieczór Odkrywców", w której gośćmi redaktora Krzysztofa Michalskiego byli: prof. Jacek Baranowski z Wydziału Fizyki UW i badacze z ITME - dr Włodzimierz Strupiński, który jest twórcą najlepszej na świecie metody wytwarzania grafenu, dr Zygmunt Łuczyński i inż. Rafał Koziński.

"Wieczór Odkrywców" - Grafen - coś niezwykłego 

 Źródło: pl.wikipedia.org

Źródło: Jedynka Polskie Radio

Bozon Higgsa, czyli jak rozumieć rzeczy oczywiste

Co jakiś czas w wiadomościach popularnonaukowych poruszany jest temat bozonu Higgsa. Jedni twierdzą, że istnieje, inni że nie. Dotychczas nie udało się udowodnić prawdziwości tej koncepcji, jednak ważne jest to, żebyśmy rozumieli, o co w tym wszystkim chodzi - i wcale nie jest to takie skomplikowane! W znacznym skrócie: bozon Higgsa miałby być cząstką elementarną, która byłaby ucieleśnieniem... masy. Tak jak elektrony odpowiadają za ładunki elektryczne cząsteczek, tak bozon Higgsa odpowiada za dużą lub małą masę (nie ma, według współczesnych teorii, masy negatywnej). Aby było to możliwe, musiałoby istnieć specjalne pole (pole Higgsa rzecz jasna), które, oddziałując z cząstkami, nadaje im masę.

Poniżej prezentujemy film, nakręcony w CERN (przy okazji dowiemy się, jaki jest sens istnienia akceleratora cząstek), wyjaśniający w prosty sposób czym jest bozon Higgsa i jak próbuje się udowodnić jego istnienie. Film został stworzony przez ekipę tworzącą komiks sieciowy (webcomic) PhD Comics i warto go oglądać na pełnym ekranie.

The Higgs Boson Explained from PHD Comics on Vimeo.

Temperament a płodność

Jak co tydzień zachęcamy do wysłuchania audycji "Wieczór Odkrywców", w której gośćmi redaktora Krzysztofa Michalskiego byli: dr Anna Ziomkiewicz - Wichary z Zakładu Antropologii Polskiej Akademii Nauk i dr Szymon Wichary ze Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej w Warszawie. Polskim naukowcom jako pierwszym na świecie udało się wykazać, że kobiecy temperament jest związany z poziomami hormonów reprodukcyjnych (a tym samym z płodnością) - sangwiniczkom o wiele łatwiej jest zajść w ciążę niż melancholiczkom...

Wieczór Odkrywców - Melancholijne usposobienie nie sprzyja zajściu w ciążę 

Źródło: kobieta.pl

Źródło: Jedynka Polskie Radio

Wirusowe wiertło

Źródło: cracked.com

Na poniższej animacji przedstawiono sposób, w jaki bakteriofag (wirus infekujący bakterie, o wyglądzie podobnym do sondy księżycowej) atakuje komórkę bakterii. Ostatnio uwagę naukowców z Szwajcarskiego Instytutu Technologii W Lozannie przykuła konstrukcja wiertła. Otóż jest to struktura bardzo precyzyjna, zbudowana między innymi z atomów żelaza (które zapewniają odpowiednią wytrzymałość, a średnica wynosi zaledwie jeden nanometr!). Taki otwór jest już wystarczający, żeby wirus wpuścił swój materiał genetyczny do komórki, gdzie będzie on namnażany dzięki maszynerii bakteryjnej.

A teraz chwila zadumy - ile z "naszych" wynalazków istniało już miliony lat wcześniej? Jak widać metalowe wiertło jest znane nawet organizmom bezkomórkowym (wirusom). Więcej przeczytać można na stronie New Scientist.

Laureaci programu START w radiowej Jedynce

Zapraszamy do wysłuchania audycji "Ludzie Nauki", w której gośćmi redaktora Krzysztofa Michalskiego byli tegoroczni laureaci programu START  -  stypendium przyznawane jest przez Fundację na Rzecz Nauki Polskiej i skierowane jest do "młodych, stojących u progu kariery badaczy, którzy już mogą wykazać się sukcesami w swojej dziedzinie nauki".

O swoich badaniach i dokonaniach naukowych opowiadali: dr Andrzej Kotarba z Centrum Badań Kosmicznych PAN, zajmujący się klimatologią satelitarną i mgr inż. Radosław Kwapiszewski, doktorant z Politechniki Warszawskiej, zajmujący się opracowaniem mikroukładu typu "Lab on a chip" (do wczesnej diagnostyki medycznej niedoboru aktywności enzymatycznej kwaśnej).

Ludzie Nauki - Badania chmur i enzymów 

Źródło: bio-analyser.com

Źródło: Jedynka Polskie Radio

Przełom w leczeniu czerniaka?

Jak co tydzień, zapraszamy serdecznie do wysłuchania audycji "Wieczór Odkrywców" (w każdy piątek o 21:00 możecie jej posłuchać na żywo w radiowej Jedynce) - tym razem gośćmi red. Krzysztofa Michalskiego byli: prof. Piotr Rutkowski, kierownik Kliniki Nowotworów Tkanek Miękkich, Kości i Czerniaków w COI, dr Janusz Meder, prezes Polskiej Unii Onkologii i dr Krzysztof Łanda, ekspert od farmakoekonomiki. Eksperci opowiadali o przełomie w leczeniu czerniaka, które przyniosło, m.in. odkrycie zależności pomiędzy mutacją jednego z genów (genu BRAF), a progresją czerniaka. Wiedza na temat tego mechanizmu pozwoliła rozwinąć nowe leczenie, tzw. ukierunkowane molekularnie, które polega na blokowaniu nieprawidłowego białka, kodowanego przez ten zmutowany gen i zahamowanie wzrostu nowotworu.

Wieczór Odkrywców - Czy dojdzie do przełomu w leczeniu czerniaka?

Źródło: onkonet.pl

Źródło: Jedynka Polskie Radio

Socjalny układ immunologiczny - z życia mrówek

Ludzie zwalczają zakażenia na dwóch poziomach - organizmu i społeczności. Nie jest to specjalnie odkrywcze stwierdzenie, jednak rzadko zdajemy sobie z tego sprawę. Na poziomie organizmu działa układ immunologiczny - za pomocą specjalnych mechanizmów niszczy atakujące mikroorganizmy oraz zapobiega przyszłym zagrożeniom. Z kolei gdy mamy do czynienia z epidemią, konieczne jest wprowadzenie rozmaitych obostrzeń na poziomie społeczności rozumianej zarówno wąsko (np. rodzina, zakład pracy, szkoła) jak i szeroko (np. kraj, region, świat). Jednym z przykładów wąsko zakrojonej prewencji rozprzestrzeniania się zakażenia może być biegunka rotawirusowa, gdzie w ramach prewencji zakażenia odizolowuje się chore dzieci. W przypadku chorób mających duży potencjał zakażenia i ryzyko poważnych powikłań, konieczne jest wprowadzenie istotnych środków zapobiegawczych: od szczepionek do objęcia kwarantanną rejony, w których doszło do wybuchu epidemii. Wydaje się oczywistym, że aby stosować takie środki, konieczne są wysoko rozwinięte technologie oraz funkcje społeczne... Nic bardziej mylnego!

Źródło: wikimedia.org

W opublikowanym przed kilkoma dniami w czasopiśmie PLoS Biology artykule autorstwa zespołów z Austrii i Niemiec pokazano, w jaki sposób mrówki radzą sobie z infekcją grzybiczą na poziomie całej kolonii. Otóż zakażone mrówki bynajmniej nie były odseparowane od reszty - wręcz przeciwnie, inne mrówki zlizywały grzybnie i roznosiły je dalej. Grzyb użyty do eksperymentu to Metarhizium anisopliae - najpierw osiada on na pancerzu chitynowym, a następnie penetruje głębiej i prowadzi do śmierci zainfekowanego organizmu. Dzięki przejmowaniu części mikroorganizmów, śmiertelność w odniesieniu do całej populacji mrówek wynosiła ledwie dwa procent, co przy 60-80% zakażonych jest bardzo dobrym rezultatem.

Nowe dowody na "teorię higieniczną alergii"

"Mycie nóg to twój wróg!" i "Częste mycie skraca życie" - czy w tych hasłach jest choć ziarno prawdy? Chyba coś w tym jest. Rozwój higieny zapewnił zmniejszenie zarówno częstości, jak i ciężkości zakażeń, nie zdarzają się już epidemie na skalę XIV-wiecznej dżumy czy też słynnej grypy "hiszpanki" z początku XX wieku. Prawdopodobnie higiena miała kluczowy wpływ na tak znaczne zwiększenie długości życia na przestrzeni ostatnich stu lat. Ponadto infekcje pasożytnicze są zdecydowanie rzadsze. Jednak, jak to zwykle bywa, zawsze trzeba zapłacić jakąś cenę - w tym wypadku jest to upowszechnienie alergii.

Źródło: aaaai.org

Dotychczas tylko mówiono o higienicznej hipotezie rozwoju alergii. Jest to bardzo zgrabny koncept - z jednej strony wiemy, że znacznie mniej osób wychowujących się na wsi, mających kontakt z naturą, zwierzętami, bawiących się na dworze, choruje na astmę i ma uczulenia. Jednak tutaj może mieć wpływ także element "westernizacji" - styl życia związany z mieszkaniem w mieście, z większym kontaktem z zanieczyszczeniem powietrza upośledza układ immunologiczny, w szczególności dotyczący dróg oddechowych. Jednak za poparciem teorii higieny przemawiał jeden zasadniczy aspekt - konstrukcja układu immunologicznego.

Czy do życia potrzebne jest bijące serce?

Poniżej prezentujemy film o nowoczesnym typie sztucznego serca. Dotychczasowe technologie pozwalały jedynie na "podtrzymanie" życia do czasu uzyskania serca od dawcy i przeprowadzenia operacji przeszczepienia. Konstrukcja opierała się na naśladowaniu pracy ludzkiego serca - działały na zasadzie pompy (a nie pracy ciągłej), miały ruchome zastawki itp. Niestety, w związku z obecnością dużej liczby elementów ruchomych, cechowały się one niską wytrzymałością. Co prawda najdłuższy odnotowany czas przeżycia to prawie 2 lata, jednakże jest to raczej wyjątek.

Źródło: scienceahead.com

Nowy typ, będący połączeniem dwóch zmodyfikowanych serc typu Heartmate II, działa na zupełnie odmiennej zasadzie - nie jest to pompa, a raczej turbina. Dzięki temu przepływ krwi jest ciągły, nie ma elementów ruchomych, w związku z czym wytrzymałość materiałowa jest większa. Zadziwiającym efektem ubocznym takiej konstrukcji jest...

Dlaczego zaczęliśmy się poruszać w pozycji pionowej?

Odpowiedź na to pytanie znalazła międzynarodowa grupa naukowców ze St. Zjednoczonych, Anglii, Japonii i Portugalii  - doszli do wniosku, że sposób w jaki się poruszamy, miał swoje początki miliony lat temu i był sposobem na przystosowanie się do sytuacji, w której trzeba było przetransportować w jakiś sposób rzadkie i cenne dobra.

Źródło: ulubiency.wp.pl

Będzie nas coraz mniej...

W Polsce ubywa mężczyzn, a rośnie liczba kobiet, jest coraz więcej osób z wyższym wykształceniem i... spada dzietność, a więc będzie nas coraz mniej (za pół wieku liczba mieszkańców Polski spadnie do 32,6 mln). To niektóre z danych z ostatniego spisu powszechnego, o których dyskutowano na zakończonym niedawno II Kongresie Demograficznym. Jak co tydzień zapraszamy Was do wysłuchania audycji popularyzującej naukę, "Wieczór Odkrywców", w której odbyła się dyskusja na temat czekających nasz kraj problemów demograficznych - tym razem gośćmi redaktora Krzysztofa Michalskiego byli prof. Zbigniew Strzelecki - przewodniczący Rządowej Rady Ludnościowej oraz prof. Irena Kotowska - przewodnicząca Komitetu Nauk Demograficznych PAN.

Wieczór Odkrywców - Będzie nas coraz mniej

Źródło:kobieta.wp.pl

Źródło: Jedynka Polskie Radio

Narodowe Centrum Nauki obchodziło 1. urodziny

Rok temu w Krakowie powstało Narodowe Centrum Nauki, które jest agencją wykonawczą powołaną do wspierania działalności naukowej w zakresie badań podstawowych, czyli prac eksperymentalnych lub teoretycznych podejmowanych przede wszystkim w celu zdobycia nowej wiedzy o podstawach zjawisk i obserwowalnych faktów, bez nastawienia na praktyczne zastosowania ani użytkowanie. Z okazji pierwszych urodzin w audycji "Wieczór Odkrywców" gośćmi red. Krzysztofa Michalskiego byli: dyrektor NCN, prof. Andrzej Jajszczyk, przewodniczący Rady NCN, prof. Michał Karoński oraz laureatka programu Preludium (przeznaczonego dla młodych badaczy, którzy nie posiadają jeszcze stopnia doktora), inż. Agnieszka Kwiek z Politechniki Warszawskiej, która pracuje nad nową koncepcją sterowania samolotem.

Zapraszamy do wysłuchania audycji i do odwiedzenia strony Narodowego Centrum Nauki:

Wieczór Odkrywców - Wiemy, jak pomóc młodym naukowcom 

Narodowe Centrum Nauki 

 Źródło: fakty.interia.pl

Źródło: NCN i Jedynka Polskie Radio

Jedno z największych zagrożeń - choroba nowotworowa

Według szacunków, z chorobą nowotworową żyje około 330 tysięcy Polaków. Nowotwory, poza tym, że są dla nas bardzo groźne, pozostają jednym z największych wyzwań dla nauki i medycyny... Zapraszamy serdecznie do wysłuchania piątkowej audycji "Wieczór Odkrywców" - gośćmi redaktora Krzysztofa Michalskiego były dr Joanna Didkowska z Zakładu Epidemiologii i Prewencji Nowotworów oraz psycholog Magdalena Cedzyńska, kierowniczka Poradni Pomocy Palącym (obie panie pracują w Centrum Onkologii w Warszawie).

Wieczór Odkrywców - Jedno z największych zagrożeń dla ludzkości 

Źródło: media.wp.pl

Źródło: Jedynka Polskie Radio

Przełomy w robotyce

Poniżej prezentujemy bardzo interesujący wykład, wygłoszony w ramach TED - platformy innowacji - dotyczący projektowania małych, latających robotów i ich potencjalnych zastosowań. Wykładowcą jest profesor Vijay Kumar z Uniwersytetu Pensylwanii i prezentuje on latającego robota wielkości dłoni, posiadającego cztery wirniki, będącego niesamowicie sprawnym i precyzyjnym. Jednak najważniejsze są dwie jego cechy:

- jest on całkowicie niezależny, tzn. nie wymaga osoby obsługującej, a jedynie odpowiednich algorytmów i oprogramowania;

- potrafi współpracować z podobnymi jednostkami (największe wrażenie robi ciągły lot w ramach kształtu cyfry 8).

Źródło: me.upenn.edu

Ponadto opisana jest dość prostym językiem zasada poruszania się tak skonstruowanego pojazdu, jego możliwości oraz koncepcja algorytmów, które pozwalają mu na wybór trasy, pokonywanie przeszkód i współpracę.

Biegający robot

Na powyższym filmie zaprezentowano robota, który pobił dotychczasowy rekord prędkości - dzięki odwzorowanym ruchom geparda osiąga on prędkość biegu bliską 30km/h! Został on skonstruowany w laboratorium Boston Dynamics, które stworzyło także robota o nazwie AlphaDog (zbudowanego na potrzeby wojska, mającego służyć jako zmechanizowany transporter, mogący poruszać się po każdym terenie; więcej przeczytacie w naszym poście). Jako że projekt był finansowany przez DARPA (agencja związana z rozwojem technologii mających mieć zastosowanie w obronności), możemy się spodziewać zastosowania robota w przyszłości jako maszyny bojowej... Myślę, że gdy taki robot zacznie pościg, to nie ma żartów ;)

Źródło artykułu: New Scientist

Wzmożona aktywność w mózgu powodem depresji?

Obecnie dość powszechnie stosujemy słowo depresja w odniesieniu do tego, że mamy gorszy dzień, bądź jesteśmy akurat smutni, ale faktem jest, że "prawdziwa" depresja niesie za sobą o wiele więcej symptomów, takich jak: uczucie niepokoju, problemy z uwagą, koncentracją i pamięcią oraz kłopoty z zasypianiem. Kombinacja tak wielu różnych symptomów tej choroby sprawiła, że badacze z UCLA doszli do wniosku, iż może to być związane z nieprawidłowym działaniem sieci połączeń między różnymi obszarami w mózgu.

Źródło: sciencedaily.com

"Safe" zamiast "Like" w trakcie klęski żywiołowej?

Według doniesień "New Scientist", Facebook testuje obecnie w Japonii "Disaster Message Board", która daje możliwość użycia przycisku "Safe" (i może jednocześnie dać odpowiedź, czy nasi bliscy, przyjaciele, znajomi są bezpieczni w trakcie klęski żywiołowej). Użytkownicy mogą również sprawdzić, w jakim miejscu znajdują się ich znajomi, oznakować ich jako "bezpiecznych" i zostawić komentarz.

Źródło:yokosonews.com

Stare leki - nowe właściwości

Obecne badania naukowe, zarówno prowadzone przez naukowców niezależnych jak i przez firmy farmaceutyczne, skupiają się w przeważającej większości na poszukiwaniu zupełnie nowych leków, mających zastąpić starsze generacje lub działać w sytuacjach, w których obecna medycyna jest bezradna. Jednak okazuje się, że także leki znane od wielu dziesiątek lat mogą być przydatne w dziedzinach, w których są znaczące braki.

Źródło: newscientist.com

Wspomnienie o prof. Andrzeju Szczekliku

I ponownie zachęcamy do odsłuchania audycji - tym razem jest ona poświęcona wybitnemu lekarzowi i uczonemu, prof. Andrzejowi Szczeklikowi, który zmarł 3. lutego w Krakowie. Gościem red. Krzysztofa Michalskiego był wieloletni przyjaciel prof. Szczeklika, prof. Ryszard Gryglewski, który do dziś pamięta eksperymenty, jakie wykonywali na sobie, by odkryć właściwości prostacykliny.

Kiedyś prof. Andrzej Szczeklik napisał: "U lekarza za najważniejszą cechę uważam pewien upór i nieustępliwość. Powinien być przy chorym, po prostu przy nim siedzieć, nosić go w sobie, nie rezygnować. Oczywiście doceniam wiedzę i inteligencję, błyskotliwość, jakiś siódmy zmysł, ale trzeba wracać do chorego, śnić o nim, polecieć do niego rano, pójść tam po południu. To dla mnie najważniejsze – upór w zmaganiu się z chorobą"...

Wieczór Naukowy - Eksperymentował na samym sobie 

Źródło: pl.wikinews.org

Źródło: Jedynka Polskie Radio

Polscy specjaliści od poznawania struktury białek

Zapraszamy serdecznie do wysłuchania audycji "Wieczór Odkrywców", w której gośćmi red. Krzysztofa Michalskiego byli polscy naukowcy, zajmujący się badaniem struktury białek - dr Marcin Nowotny, biokrystalograf z Międzynarodowego Instytutu Biologii Molekularnej i Komórkowej, który został nagrodzony przez amerykański Instytut Medyczny Howarda Hughesa (otrzymał grant na poznawanie struktury białek, które naprawiają błędy w strukturze DNA) oraz prof. Janusz Bujnicki z IBMiK, który swoją pracę z zakresu bioinformatyki porównał do jednoczesnych działań agenta wywiadu i inżyniera:

Wieczór Odkrywców - Życie jest formą istnienia białka

Źródło: pl.wikipedia.org

Źródło: Jedynka Polskie Radio

Poroże jelenia zrewolucjonizuje kosmetologię

Zapraszamy do wysłuchania audycji "Wieczór Odkrywców", z której można się dowiedzieć trochę więcej o... komórkach z poroża jelenia - polskim wynalazku, który zrewolucjonizuje kosmetologię, a może też pomóc przy leczeniu chorób neurodegeneracyjnych:

Wieczór Odkrywców - Komórki macierzyste kontra zmarszczki

Źródło:national-geographic.pl

Zdjęcie tygodnia: człowiek człowiekowi wilkiem, a rekin rekinowi rekinem

Takie właśnie zjawisko uwiecznili naukowcy z ARC Centre of Excellence for Coral Reef Studies...

Źródło: newscientist.com

Na zdjęciu widać jak Eucrossorhinus dasypogon, rekin z rzędu dywanokształtnych, zjada rekina bambusowego (Chiloscyllium punctatum). Rekiny dywanokształtne znane są z tego, że leżą spokojnie na dnie i czekają aż nadpłynie naiwna ryba, która stanie się ich obiadem - już wcześniej udało się odkryć, że zjadają inne rekiny, ale po raz pierwszy udało się sfotografować je "w akcji". Widzimy tutaj, jak rozpoczyna połykanie rekina bambusowego, a umożliwia mu to, m.in. wywichnięcie szczęki. Smacznego...

Źródło: New Scientist

Łamigłówka + placebo najlepszym lekiem na ból?

Chyba wszyscy wiemy jak działa placebo - redukuje uczucie bólu dzięki temu, że właśnie takiego efektu się spodziewamy. Rozwiązywanie łamigłówek może mieć takie samo działanie, ponieważ "zajmuje" nasz mózg... ale czy angażują te same procesy zachodzące w naszym mózgu?

Źródło: gamestar.pl

Jak wygląda wnętrze komórki?

Na poniższym filmie Drew Berry, zajmujący się graficznym przedstawianiem podstawowych procesów życiowych, pokazuje, jak wyglądają podstawowe procesy wewnątrz komórki: replikacja (kopiowanie) DNA, jak DNA jest upakowane w postaci chromosomów i na koniec jak komórka się dzieli, szczególnie biorąc pod uwagę sposób rozdzielania chromosomów. Obrazy są fascynujące!

Powyższy film i wiele innych ciekawych wykładów z rozmaitych dziedzin można znaleźć na stronie TED: Ideas worth spreading.

Słuchawki, które same rozpoznają, w którym uchu się znajdują

Odwieczny problem melomanów korzystających ze słuchawek dousznych - która jest prawa a która lewa? Oczywiście każda z nich jest oznaczona, ale często literki są małe, nieczytelne i mogą się zetrzeć... A strona ma znaczenie - w każdej z nich są inne ścieżki. O ile w muzyce popularnej nie poczujemy zbyt dużej różnicy, to gdy słuchamy muzyki poważnej lub jazzu (lub większości piosenek Beatlesów) ma to często istotne znaczenie dla pełnego odbioru muzyki...

Źródło: shutterstock.com

Inżynierowie z Igarashi Design Interfaces Project z Tokio skonstruowali inteligentne słuchawki, które same rozpoznają, w którym uchu się znajdują i odpowiednio zmieniają ścieżki. Zastosowane rozwiązanie jest bardzo proste - słuchawka ma wbudowany czujnik zbliżeniowy, który ocenia odległość od ucha. Czujnik umieszczony jest tylko na jednej słuchawce, z tyłu. Gdy wkładamy ją do prawego ucha, odległość od małżowiny jest niewielka, co jest rozpoznawane przez sensor. Gdy zmienimy ucho, sensor nie wyczuwa niczego (bo jest skierowany w otwartą przestrzeń) i zmienia odpowiednio ścieżkę.

Problem słuchawek wydaje się banalny i być może tak jest, jednak na uwagę zasługuje prostota pomysłu, na który nikt wcześniej nie wpadł. Z tego wniosek, że w wielu dziedzinach życia nadal jest duża szansa na bardzo proste rozwiązania, które ułatwią nam życie, czyż nie?

Źródło artykułu: New Scientist

Sprytne bakterie

Po raz pierwszy przeprowadzono badanie, dzięki któremu okazało się, że bioluminescencyjne bakterie, swoiste dla nowotworów, umożliwiają wykonanie dokładnego obrazu guza w technologii 3D.

Źródło: sciencedaily.com

Magnetyczne mydło - wiele potencjalnych zastosowań

Jak działa mydło? W skrócie rzecz ujmując, mydło to nic innego jak cząsteczka, która ma jeden koniec hydrofobowy (czyli taki, który "nie lubi" wody; jest to także koniec lipofilowy, czyli "lubiący" tłuszcze), a drugi hydrofilowy ("lubiący" wodę). Taka struktura pozwala zebrać np. olej z powierzchni brudnego naczynia. Jak? Po połączeniu mydła z olejem tworzą się mikrokuleczki (tzw. micele), w których wnętrzu jest tłuszcz, a na powierzchni układają się końcówki, które "lubią", czyli rozpuszczają się w wodzie - w ten sposób po spłukaniu naczynie jest czyste.

Źródło: njit.edu

Wyobraźmy sobie teraz problem większy niż tłuszcz na talerzu - plama ropy na powierzchni morza. Trzeba pamiętać, że mydło nie jest substancją obojętną - rozpuszczony roztwór jest zasadowy i szkodliwy dla środowiska. Jeśli wylalibyśmy odpowiednią liczbę mydła na plamę ropy, to problemu pozbędziemy się tylko częściowo, bo po pierwsze ropa tylko się rozdrobni, ale nadal pozostanie na miejscu, a po drugie w środowisku znajdzie się duża ilość substancji szkodliwej. Jak pozbyć się tych dwóch problemów?

O terapii genowej w radiowej Jedynce

Zachęcamy do wysłuchania audycji "Wieczór Odkrywców", w której gośćmi red. Krzysztofa Michalskiego byli młodzi polscy naukowcy z Zakładu Biologii Molekularnej Wydziału Farmacji WUM: prof. Maciej Małecki i jego współpracownicy: doktorantki - Anna Stachurska i Agnieszka Zajkowska oraz Joanna Leszczyńska (jeszcze studentka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego). Słuchaczom audycji opowiadali o terapiach genowych nowotworów i chorób naczyniowo-sercowych, biotechnologii molekularnej oraz poszukiwaniu nowych preparatów genowych:

Wieczór Odkrywców - Geny na zdrowie

Źródło: zdronet.pl

Zatrzymaj obracający się obiekt... umysłem!

Złudzenie prezentowane na filmie zostało stworzone przez Maxa Durstelera i wygrało konkurs na Najlepszą Iluzję Roku 2006. Podczas obserwowania kółek, co pewien czas wydaje się nam, że zatrzymują się w miejscu, jednak wcale tak nie jest - kręcą się one bez przerwy. Złudzenie powstaje dzięki ruchomemu obrazkowi tła - gdy kręci się on szybciej niż środek i w tym samym kierunku, to wydaje się nam, że środek się zatrzymuje. Jednak gdy kierunek się zmieni na przeciwny, nasz umysł zinterpretuje to jako przyspieszenie środkowego koła. 

W ostatniej części role się odwracają - obiekt z tła obraca się ze stałą prędkością, natomiast obiekt środkowy zmienia kierunek obrotu. W tej sytuacji iluzja znika.
Dotychczas nie wyjaśniono w pełni, czemu nasz wzrok jest tak oszukiwany - sam Dursteler przypuszcza, że chodzi o to, że mózg odbiera ruch jako coś, co jest zsynchronizowane z tłem lub nie, lub też jest nieruchome.
Film i wyjaśnienie pochodzi ze strony New Scientist.

O laserach kaskadowych słów kilka

Niedawno pisaliśmy o laserach kaskadowych, których moc została zwiększona aż trzykrotnie przez zespół prof. Macieja Bugajskiego (Instytut Technologii Elektronowej w Warszawie). Zachęcamy do lektury krótkiego artykułu na naszym blogu, który będzie dobrym wprowadzeniem do audycji w Programie 1 Polskiego Radia, poprowadzonej przez red. Krzysztofa Michalskiego, w której wystąpili: prof. Maciej Bugajski i prof. Zbigniew Bielecki z Instytutu Optoelektroniki WAT. Polecamy!

"Wieczór Naukowy" - Szykuje się przełom w wykrywaniu chorób

Zespół:www.automatyka.pl

Bakterie w jelicie a zawał serca

Odnośnie nauki, tak jak i każdego innego aspektu naszego życia, możemy mówić o modnych tematach. Obecnie jedną z takich "mód" jest mikrobiota, czyli flora bakteryjna jelitowa, i jej wpływ na przeróżne choroby. Naukowcy z Medical College of Wisconsin postanowili sprawdzić, czy modyfikacja flory bakteryjnej ma wpływ na... zawał serca. Doprawdy nie wiem, w jaki sposób wpadli na taki pomysł, jednak sceptycyzm nie jest tutaj na miejscu.

Źródło: heartpoint.com

Badanie zostało przeprowadzone na trzech grupach szczurów (zwierzęta te zostały wybrane ze względu na duże podobieństwa do człowieka, jeśli idzie o anatomię serca i patofizjologię zawału).

Nie warto pisać o najmniejszych żabkach (zdjęcie tygodnia)

A dlaczego? Niedawno pisaliśmy o najmniejszej żabce świata, odkrytej na Papui - Nowej Gwinei (artykuł znajdziecie tutaj), jednak ta informacja jest już nieaktualna. Kolejny rekord należy do przedstawiciela gatunku Paedophryne amauensis, mającego 7,7 milimetra długości (dla porównania poprzedni rekordzista miał 8,6 milimetra), także zamieszkującego lasy Nowej Gwinei. Co więcej, jest to też najmniejszy znany kręgowiec - drugie miejsce zajmuje ryba (czy raczej rybka) z gatunku Paedocypris progenetica, mierząca 7,9 milimetra.

Więcej informacji znajdziecie na stronie National Geographic (która jest także źródłem zdjęcia), gdzie można przeczytać, jak się szuka tak małych stworzeń. Z ciekawostek warto tylko przytoczyć, że powyższa żabka potrafi skoczyć na odległość 30 długości swojego ciała - to tak jakby człowiek był w stanie skoczyć na odległość większą niż 50 metrów!

Podwodna maskarada

Godehard Kopp z Uniwersytetu Göttingen w Niemczech, w trakcie nurkowania w morzu w okolicy prowincji Sulawesi Południowe w Indonezji, dostrzegł niezwykłe zjawisko - wśród ramion Thaumoctopus mimicus, ośmiornicy, która została opisana kilka lat temu i znana jest z upodabniania się wyglądem do podwodnych drapieżników (takich jak skrzydlica, wąż morski czy jadowite płaszczki), zauważył małą rybę z rodziny okoniokształnych (jawfish)... która naśladowała ją swoim wyglądem!

Źródło:www.nationalgeographic.com

Sztuczna nić o wytrzymałości pajęczyny

Wiadomo od dawna, że nić pajęcza ma niezwykłe właściwości - jej wytrzymałość jest dwa razy większa od nici stali o porównywalnym przekroju. Nic dziwnego, że naukowcy próbują stworzyć materiał o podobnych cechach. Ostatnio udało się to zespołowi profesora Malcolma Frasera Jr z Uniwersytetu Notre Dame.

Źródło: sciencedaily.com

Czemu moskity gryzą jedynie wybrańców?

Pewnie każdy z nas tego doświadczył w swoim życiu: wyjazd w miejsce pełne komarów, następnego dnia nie wszyscy są równo pogryzieni. Czemu tak jest? Holenderscy naukowcy z Uniwersytetu Wageningen przeprowadzili badanie, próbujące odpowiedzieć na powyższe pytanie, ale dotyczące moskitów. Otóż okazuje się, że preferencje gryzienia moskitów związane są bezpośrednio z bakteriami przebywającymi na naszej skórze.

Źródło: en.wikipedia.org

Szympansy informują nieświadomych zagrożenia towarzyszy o niebezpieczeństwie

Naukowcy z Instytutu Maxa Planck'a w Lipsku i Uniwersytetu St. Andrews w Wielkiej Brytanii, przeprowadzili badania z udziałem szympansów żyjących na wolności w Ugandzie - okazało się, że były one bardziej skłonne do informowania o niebezpieczeństwie tych towarzyszy, którzy nie zdawali sobie z niego sprawy, niż tych, którzy byli go świadomi. Pokazuje to, że szympansy wykształciły umiejętność oceny stanu wiedzy u swoich współbratymców.

Źródło: www.national-geographic.pl